جرقه ۲ میلیارد دلاری
یک دهه بیشتر از عمرش نمی‌گذرد، اما یکی از ۵۰ کسب‌وکار خلاق دنیا محسوب می‌شود. جرقه «Airbnb» حدود ۱۰ سال پیش از یک اتاق زیرشیروانی زده شد و اکنون با بیش از ۳۰۰۰ کارمند و درآمدی بالغ‌بر ۲ میلیارد دلار، از موفق‌ترین مدل‌های کسب‌وکار شناخته می‌شود. Airbnb ایده ساده دو جوان آمریکایی بود. وقتی فشار اقتصادی آن‌ها را مجاب کرد اتاق زیرشیروانی خود را که تنها یک تخت بادی داشت با سرویس اضافه صبحانه محلی اجاره دهند. وب‌سایتی ساده‌ای طراحی شد و سرانجام سه مسافر جذب شدند. خوشحالی از این موفقیت باعث شد سرمایه‌گذاری روی این ایده درآمدزا توسعه پیدا کند.
شریک سوم اضافه شد تا بخش فناوری ارتقاء یابد. نتیجه این همکاری، تأسیس شرکت AirBed & Breakfast در سال ۲۰۰۸ در شهر سان‌فرانسیسکو کالیفرنیا بود که بعدها نام آن کوتاه شد و به Airbnb تغییر کرد و در دنیا نیز به‌عنوان بازار آنلاین مهمان‌نوازی معرفی شد. این استارت‌آپ یک سال بعد از آغاز فعالیت موفق شد ۱۰ هزار کاربر و ۲۵۰۰ خانه برای اجاره داشته باشد و هم‌اکنون حدود ۳ میلیون اقامتگاه، از خانه‌های کوچک چوبی گرفته تا ویلاهای گران‌قیمت و حتی هتل‌ها در ۶۵ هزار شهر و ۱۹۱ کشور را تحت پوشش خود دارد.
Airbnb چطور کار می‌کند؟
ایر بی‌ان‌بی یک مارکت‌پلیس (marketplace) یا بازارگاه آنلاین است که از طریق آن مردم می‌توانند خانه‌ها یا اتاق‌های خود را اجاره دهند. این سایت، بابت هر رزرو، ۳ درصد کمیسیون از میزبان و بین ۶ تا ۱۲ درصد از مهمانان می‌گیرد. شاخص‌های مختلفی برای فهرست کردن یا جست‌و‌جو کردن اماکن اقامتی در این سایت وجود دارد؛ از یک اتاق اشتراکی گرفته تا یک‌خانه‌ی کامل. داشتن امکاناتی مثل استخر یا ماشین لباس‌شویی در توضیحات خانه‌ها به چشم می‌خورد. برای هر خانه و محل اقامت، تصاویر مختلفی وجود دارد و نقشه‌ی کامل همراه با اطلاعات لازم از مهمانان و میزبانان در سایت قرار داده می‌شود. دلایل زیادی باعث محبوبیت این سایت شده است اما مهم‌ترین دلیل، دلایل اقتصادی است. مهمانان از میان قیمت‌های متنوع می‌توانند موردی مناسب برای خودشان پیدا کنند و معمولاً اقامتگاهی ارزان در مناطقی پیدا می‌کنند که هزینه‌های هتل در آنجا، بسیار بالاتر است. میزبانان هم با در اختیار گذاشتن اتاق‌های اضافی خود یا خانه‌ای که خالی مانده، می‌توانند درآمدی کسب کنند. حتی اگر برای یک هفته در ماه این کار را انجام دهند، در پایان سال، درآمد درخور توجهی خواهند داشت.
مزایای دیگر Airbnb چیست؟
غیر از انگیزه‌های اقتصادی، استفاده از این وب‌سایت مزایای دیگری هم دارد. بسیاری از مهمانان دوست دارند که در طول مسافرت در یک جای جدید، مثل اهالی آن منطقه زندگی کنند و از اهالی شهر در مورد رستوران‌ها و جاذبه‌های شهر بپرسند. بسیاری از میزبانان، دوست دارند با افراد جدیدی معاشرت کنند، خانه و سرگرمی‌های خود را به آن‌ها نشان دهند و دوستان جدیدی از سراسر دنیا پیدا کنند.
مسیر توسعه Airbnb
هدف اولیه و اصلی این استارت‌آپ اجاره اقامتگاه‌های ارزان‌قیمت بود که درصدی از سود اجاره به این شرکت می‌رسید. بعدها ویلاهای لوکس نیز وارد شبکه اجاره Airbnb شد. اکنون شمار خانه‌هایی که از این طریق به اجاره مسافران و گردشگران می‌رود به بیش از ۳ میلیون واحد رسیده است. حتی برخی هتل‌ها نیز ترجیح داده‌اند به این شبکه موفق بپیوندند.
هرچند برخی از کشورها ازجمله شبه‌جزیره کریمه، ایران، سوریه و کره شمالی به خاطر سیاست‌های دولت آمریکا، از خدمات این شبکه محروم شده‌اند.
در سال ۲۰۱۱ شرکای خارجی Airbnb گسترش پیدا کرد. هامبورگ در آلمان و پس از آن لندن، شهرهایی بودند که به این زنجیره پیوستند و پس از آن، دامنه این فعالیت‌ها تا پاریس، میلان، بارسلونا، کپنهاگ، مسکو و سائوپائولو گسترده شد. در سال ۲۰۱۲ حدود ۷۵ درصد مکان‌های قابل اجاره در این زنجیره خدماتی، خارج از محدوده آمریکا قرار داشتند. این استقبال باعث شد، مقری در اروپا راه‌اندازی شود، به همین منظور شهر دوبلین انتخاب شد. Airbnb پس از آن برای تصرف بازار آسیا خیز برداشت.
Airbnb در دوره‌ای حتی برای ورود به بازار ایران علاقه نشان داد و فیلترهای خود در اجاره مستقیم خانه‌ها را پس از برجام برای کاربران ایرانی حذف کرد اما در دولت «دونالد ترامپ» و خروج از برجام، ازجمله شرکت‌هایی بود که سریع این فیلترها را برگرداند. قیمت‌گذاری خانه‌ها نیز معمولاً توسط میزبان با توصیه Airbnb انجام می‌شود. این شرکت حتی برای جلب اعتماد بیشتر مشتریان خود جزییات نرخ‌ها را در فرایند رزرو به نمایش می‌گذارد. آخرین گزارش‌ها که در سال ۲۰۱۷ منتشر شد نشان می‌دهد؛ درآمد حاصل از فعالیت Airbnb 2.6 میلیارد دلار با ۴۵۰ میلیون دلار سود ناخالص و ۹۳ میلیون دلار سود خالص بوده است که همین موقعیت اقتصادی، بنا بر اعلام نشریه فوربس آن را در بین ۵۰ کسب‌وکار اینترنتی خلاق و موفق قرار داده است و به یکی از موفق‌ترین مدل‌های کسب‌وکار در فضای وب تبدیل کرده که مورد اعتماد کاربران خود است. بزرگ شدن این کسب‌وکار کوچک، خیلی هم در آرامش اتفاق نیفتاد. در دوره‌ای که تا امروز نیز ادامه داشته است هتلداران با برقراری لابی‌هایی به‌ویژه در دولت آمریکا، سنگ‌اندازی‌هایی را برای این مجموعه ایجاد کرده‌اند. توجیه این بوده رقابت ناعادلانه‌ای بین این اقامتگاه‌ها و هتل‌ها به وجود آمده است. نتیجه این لابی‌گری‌ها نیز اتخاذ قوانین مالیاتی و مقررات اضافه در اجاره خانه‌ها بود که البته در برخی کشورها به دلیل مغایرت‌های قانونی، چالش‌هایی را بین خریدار و فروشنده ایجاد کرد. در سال ۲۰۱۶ نیز سه عضو سنا به تأثیر فعالیت تجاری این شبکه بر قیمت مسکن اعتراض کردند و کمیسیون تجارت فدرال پرونده‌ای را با این محتوا باز کرد که در نهایت مشخص شد این جریان به دنبال تخریب چهره Airbnb از سوی هتل‌ها راه افتاده است. اتفاقی که معمولاً برای همه کسب‌وکارهای جوان که رشد سریعی دارند رخ می‌دهد. این شبکه با خلق و اجرای ایده‌های جدید همچنان در حال شاخه دواندن است. Airbnb Plus در سال ۲۰۱۸ با هدف اجاره خانه‌های لوکس که خدمات باکیفیت ارائه می‌دهند راه‌اندازی شد. برنامه امسال نیز این است که شرکت HotelTonight برای رزرو اتاق هتل‌ها در دقیقه آخر تأسیس شود.
آیا می‌توان به مهمانان و میزبانان و توصیفات اعتماد کرد؟
این سرویس هم مثل بسیاری از سرویس‌ها و خدمات دیگر که مبتنی بر اعتماد متقابل است، با مشکلاتی مواجه می‌شود اما وقتی شش میلیون نفر به آن اعتماد می‌کنند، به نظر می‌رسد که گزینه‌ای مناسب برای اقامت باشد و ارزش امتحان کردن داشته باشد. جالب است بدانید که این سایت، یک سیستم بررسی دقیق و دریافت نظرات کاربران دارد که در این سیستم، مهمانان و میزبانان می‌توانند نظرات صادقانه‌ی خود را در مورد یکدیگر ارائه کنند و فقط بعد از رزرو می‌توانند کامنت بگذارند و نظر بدهند. اینجاست که نظرات سایر کاربران به کار می‌آید. با خواندن این نظرات می‌توان انتخاب بهتری داشته و اقامتگاه‌هایی را انتخاب کرد که نظرات مثبت بیشتری دارند. علاوه بر این، سیستم شناسه‌ی تأییدشده برای کاربران این سایت وجود دارد. هویت افراد از طریق مطابقت با شبکه‌های اجتماعی لینک‌شده و اسناد آفلاین تأیید می‌شود. اخیراً سرویسی با عنوان «بیمه‌نامه‌ی میزبان» برای هرگونه خسارت احتمالی ناشی از دزدی یا ناهنجاری‌های تعریف‌شده، راه‌اندازی شده است.
الگوبرداری در جهت بومی‌سازی
در ایران هم خانه‌مسافرها و بوم‌گردی‌های زیادی مشغول به کار شده‌اند اما هنوز هیچ‌یک از آن‌ها هیچ سیستم آنلاینی یکپارچه ندارند تا بتوانند به‌صورت شبکه‌ای به هم متصل شوند و گردشگران از این طریق خانه موردنظرشان را رزرو کنند. اگرچه سازمان میراث فرهنگی نسبت به ایجاد سایتی به نام خانه مسافر اقدام کرده تا بتواند خانه‌هایی را که مجوز از این سازمان دارند، در قالب یک سایت در اختیار مسافران قرار دهد اما نه قیمت آن به‌روز است و نه تصاویرش. از سوی دیگر امکان ارتباط مستقیم با صاحب‌ملک نیز وجود ندارد. به نظر می‌رسد با همکاری سازمان‌های حوزه گردشگری و فعالان این صنعت می‌توان به الگویی مناسب در جهت بومی‌سازی این تجربه جهانی رسید.
