بررسی اکوسیستم استارتاپ ایران
سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور با انتشار گزارشی تحلیلی با عنوان «فضای استارتاپی ایران» زیست‌بوم فضای استارتاپی کشور را مورد بررسی قرار داده است. این گزارش شامل نتایج پژوهشی دربارۀ وضعیت فعلی استارتاپ‌ها، چالش‌ها و مسائل مربوط به آن‌هاست که شرایط کنونی کسب‌وکارهای نوپای ایران را ترسیم می‌کند. داده‌های آماری مختلفی در این گزارش وجود دارد که از طریق پرسشنامه‌ای که استارتاپ‌ها به صورت آنلاین به آن پاسخ داده‌اند، جمع‌آوری شده است. ۳۴۷ استارتاپ در نمایشگاه الکام استارز ۹۸ به سؤالاتی مانند روش‌های تأمین مالی، بازارها، انتظار آن‌ها از دولت و مدل‌های درآمدی پاسخ داده‌اند. جامعۀ هدف این گزارش، نهادهای تصمیم‌گیری و سازمان‌های مرتبط با کسب‌وکارهای نوپا، دانشگاه‌های فعال در حوزۀ کارآفرینی و نوآوری و سایر علاقه‌مندان و ذی‌نفعان زیست‌بوم کسب‌وکارهای نوپاست.
مدل درآمدزایی استارتاپ‌ها
از سوی دیگر می‌بینیم که مدل درآمدزایی حدود ۵۰ درصد از استارتاپ‌ها، فروش محصول است.
دریافت حق کمیسیون با ۳۴ درصد، دومین مدل درآمدزایی پرطرفدار بین استارتاپ‌های ایرانی است.
نکتۀ قابل‌توجه اینجاست که ۳۱ درصد از استارتاپ‌ها به‌واسطۀ تبلیغات درآمد دارند و ۳۰ درصد از استارتاپ‌هایی که در این نظرسنجی شرکت کرده‌اند، گفته‌اند که مدل درآمدزایی آن‌ها از طریق فروش حق عضویت است.
استارتاپ‌ها چگونه و از چه روش‌هایی نیازهای مالی خود را تأمین می‌کنند؟
۴۹ درصد گفته‌اند که استارتاپ درآمدزاست، اما فقط ۱۲ درصد اعلام کرده‌اند که سودآوری هم دارند.
۱۹ درصد اعلام کرده‌اند که مشکل تأمین مالی را با جذب سرمایه‌گذار حل کرده‌اند و ۶ درصد هم اعلام کرده‌اند که به دنبال جذب سرمایه‌گذار در مراحل بعدی هستند.
فعالیت استارتاپ‌ها در شبکه‌های اجتماعی
اینستاگرام، تنها شبکۀ اجتماعی پرطرفدار خارجی و فیلتر نشده در ایران است که بالاترین رکورد را دارد و ۸۵ درصد از استارتاپ‌ها از آن استفاده می‌کنند.
۶۹ درصد از استارتاپ‌ها هم در تلگرامی که فیلتر است، اما همچنان کاربران از آن بهره می‌برند، حساب کاربری دارند و فعال هستند. نکتۀ جالب این‌که فعالیت در لینک دین ۳ درصد بیشتر از توییتر بوده است. بخش قابل‌تأمل ماجرا به فعالیت ۵ درصدی استارتاپ‌های ایرانی در پیام‌رسان‌های داخلی مربوط می‌شود.
۸ درصد هم اعلام کرده‌اند که هیچ فعالیتی در شبکه‌های اجتماعی ندارند.
مدل تجاری استارتاپ‌ها
بر اساس این گزارش به نظر می‌رسد که استارتاپ‌های ایرانی تلاش می‌کنند تا از راه‌های مختلفی به درآمدزایی برسند و تمرکزشان صرفاً بر یک روش خاص نیست. برای مثال ۷۷ درصد از استارتاپ‌ها از مدل B2C (ارائه خدمات به مشتری نهایی) کسب درآمد می‌کنند؛ اما هم‌زمان در این زیست‌بوم، ۶۹ درصد از استارتاپ‌ها از مدل B2B (ارائۀ خدمات به سایر شرکت‌ها) هم کسب درآمد دارند. این آمار همچنین نشان می‌دهد که ۱۷ درصد از استارتاپ‌ها از دولت و به شکل B2G درآمد کسب می‌کنند.
مدل همکاری استارتاپ‌ها با شرکت‌های بزرگ
در مدل همکاری استارتاپ‌ها با شرکت‌های بزرگ تنها ۴ درصد اعلام کرده‌اند که هیچ همکاری با شرکت‌های بزرگ ندارند. ۶۲ درصد اعلام کرده‌اند که محصول یا سرویس خود را به شرکت‌های بزرگ می‌فروشند و ۴۶ درصد نیز پروژۀ کاری مشترک با شرکت‌های بزرگ را تعریف کرده‌اند. در این میان سهم سرمایه‌گذاری و خرید سهام استارتاپ‌ها از سوی شرکت‌های بزرگ هم به ۳۷ درصد رسیده است.
بزرگ‌ترین چالش‌های بیرونی ازنظر استارتاپ‌ها
در بخش موانع بیرونی، ۵۶ درصد، قوانین و مقررات را بزرگ‌ترین چالش دانسته‌اند. سیاست‌گذاری دولت، کمبود سرمایه‌گذار، کمبود نیروی انسانی ماهر و رکود بازار هم هرکدام سهمی بین ۳۵ تا ۴۰ درصد از بزرگ‌ترین چالش‌های بیرونی داشته‌اند. در این میان استارتاپ‌ها سهم تحریم و عدم دسترسی به بازارهای خارجی را ۳۳ درصد ارزیابی کرده‌اند.
استارتاپ‌های ایرانی در چه از بازار فعالیت می‌کنند؟
از بین پاسخ‌دهندگان، ۷۷ درصد اعلام کرده‌اند که خدمات آن‌ها در کل بازار کشور در دسترس است. این در حالی است که ۱۶ درصد از استارتاپ‌ها بازار منطقه‌ای و ۱۲ درصد هم بازار جهانی دارند.
حوزه فعالیت استارتاپ ها
حوزۀ فعالیت استارتاپ‌ها که بخشی از این گزارش است، می‌تواند تحلیل و تصویر دقیقی برای افرادی باشد که می‌خواهند تصمیم بگیرند وارد این اکوسیستم استارتاپی شوند.
این آمار نشان می‌دهد ۲۹.۷ درصد از استارتاپ‌ها در حوزۀ خدمات و ابزارهای پایۀ فناوری اطلاعات مشغول به کار هستند و تبلیغات و بازاریابی، در کنار آموزش و مشاوره با سهمی ۱۷.۳ درصدی در رتبۀ اول ایستاده‌اند. در این میان حوزه‌های خاصی وجود دارد که فعالیت در آن‌ها بسیار کم است. برای مثال: ورزش، موسیقی، کتاب، توان‌یابان و البته امنیت، حوزه‌های فعالیتی هستند که سهمی کمتر از دو درصد داشته‌اند.
