کارخانه ای از جنس نو آوری
استارت آپ یا استارتاپ به کسبوکارهایی گفته می‌شود که قبل از آن هیچ نمونه مشابه دیگری در کشور و حتی دنیا وجود نداشته باشد، این بدان معنی است که استارتاپ برای اولین بار توسط اشخاص یا شرکت‌ها تأسیس شود. لازم به ذکر است که تعریف استارت آپ تنها به کسب‌وکار مربوط نمی‌شود. می‌توان گفت امروزه مخصوصا در بین جوانان صحبت‌های زیادی در مورد کارهای تازه تأسیس‌شده و استارت اپ‌ها وجود دارد.
خیلی‌ها ایده‌های جدیدی در ذهن دارند که فکر می‌کنند می‌توانند با آن‌ها باعث متحول و دگرگون شدن دنیا شوند. استارت اپ کوتاه شده عبارت start up company به معنای شرکت نوپا و تازه تأسیس‌شده است. جالب است بدانید که شرکت یا کسبوکارهای جدیدی که درنتیجه کارآفرینی ایجادشده‌اند، که رشد صعودی دارند و با ایجاد راه‌حل‌های جدید و خلاقانه و دوام پذیر برای رفع یک نیاز شکل‌گرفته‌اند جزء استارت آپ محسوب می‌شوند.
استیو بلنک پروفسور دانشگاه استنفورد، استارتاپ را یک سازمان می‌داند که برای پیدا کردن یک مدل کسب‌وکار مقیاس‌پذیر و تکرارپذیر تأسیس‌شده است. بهتر است بدانید که همه استارتاپ‌ها در حال تلاش برای یک مدل تجاری هستند که اولا مقیاس‌پذیر باشند و دوما بتوانند مشتریان زیادی را به خود جذب کنند. جالب است بدانید که ترکیب این دو مورد در بعضی مواقع باعث شکست استارتاپ‌ها می‌شوند، به‌طوری‌که آمارهای جهانی این را نشان داده‌اند که از هر ۱۰۰ استارتاپ ۹۰ تا شکست‌خورده‌اند. همچنین از همه جالب‌تر این است که از این ۱۰ تای باقیمانده فقط یک مورد از آن‌ها به موفقیت استارتاپهای معروف و مشهوری از قبیل گوگل، فیس بوک و آمازون برسد.
می‌توان گفت اغلب این شکست‌ها به دلیل عدم علاقه و عدم هیجان و همچنین عدم تمایل به کسب موفقیت بیشتر در صاحبان کسب‌وکار است. اما در اغلب موارد کسبوکارها با افراد باسابقه طولانی راه‌اندازی می‌شوند، که به همه اطلاعات و دانش لازم در این زمینه از قبیل چگونگی تعیین بودجه، چگونگی ارائه محصولات و … به‌طور کامل واقف هستند.
بهتر است بدانید که متعادل‌سازی بین هدف و اجرا از همان ابتدا می‌تواند در رشد یا شکست کسب‌وکار مؤثر باشد. لازم به ذکر است که بیشتر استارتاپ‌ها در هیچ زمانی نمی‌توانند مشتریان زیادی را جذب کنند. بعد از شکل‌گیری و رشد استارت آپ ها نیاز به ایجاد تشکل‌هایی مانند کارخانه‌های استارتاپی احساس شد. در این کارخانه‌ها ایده‌های مختلف با نظارت تیمی متخصص به کسب‌وکار تبدیل می‌شود. این کارخانه محل تلاقی عناصر فعال در اکوسیستم استارتاپی کشور است که موجب تقویت این اکوسیستم می‌شود. کسانی که استارتاپ راه‌می‌اندازند، عمدتا جوان هستند. آن‌ها دنبال این هستند که یک مشکل قدیمی را با روشی جدید حل کنند. در حوزه‌های مختلفی هم کار می‌کنند. بعضی‌ها برای رفع این مشکل اپلیکیشن می‌سازند. گروهی دیگر، با استفاده از فضاهایی که از قبل وجود داشته مانند شبکه پیام‌رسان تلگرام یا بقیه شبکه‌های اجتماعی- به هدف‌شان می‌رسند. تمام این استارتاپ‌ها چالش‌های جدی دارند. این کارخانه می‌تواند بخشی از مشکلات آن‌ها را حل کند.
چالش۱: دفتر کار
هرقدر هم که این کسبوکارها نوپا و خلاق باشند، به یک دفتر کار نیاز دارند؛ جایی که اعضای گروه را دور هم جمع کند و آن‌ها را با هم مرتبط نگه دارد. به جز این، استارت‌آپ‌ها به مرور که بزرگ می‌شوند، نیاز دارند با کسبوکارهای دیگر و جامعه بیرون در تماس باشند. وقتی کارشان حرفه‌ای‌تر می‌شود، دفتر کار مجهزتری نیاز خواهند داشت. به‌دست آوردن این امکانات، برای کسب‌و‌کاری که تازه در آغاز راه است، دشوار به نظر می‌رسد.
چالش ۲: فضای تعاملی
استارت‌آپ‌ها کسبوکارهایی پویا هستند. مشکلاتی که با آن دست و پنجه نرم می‌کنند هم در بسیاری از موارد شبیه هم است. اگر یک فضای تعاملی وجود داشته باشد، بخشی از این مشکلات در همان آغاز کار حل می‌شود. ایده‌های استارت‌آپی جدید هم در فضای تعاملی با استارت‌آپ‌های دیگر شکل می‌گیرند. همیشه مشکل‌هایی برای استارت‌آپ‌ها در زمینه‌های مختلفی مثل شناخت مشتری، بازاریابی و… وجود دارد. برای حل این مشکل آن‌ها از راهنمایی اشخاصی به‌عنوان مربی و راهنما استفاده می‌کنند. دسترسی به این اشخاص و راهنمایی‌هایشان اگر همیشگی باشد، مشکلات زیادی را حل می‌کند.
چالش ۳: دور بودن از شتاب‌دهنده‌ها
از مرحله مشخصی به بعد، استارت‌آپ‌ها برای پیشرفت به سرمایه بیشتر نیاز دارند. بسیاری از آن‌ها بعد از ارائه پروپوزال، یک نمونه اولیه محصول یا خدمت خود به «شتاب‌دهنده‌ها» متصل می‌شوند. اگر یک استارتاپ برنامه مشخصی داشته باشد، شتاب‌دهنده روی برنامه‌ای سرمایه‌گذاری کرده و در بخشی از این پروژه شریک می‌شود. این شراکت فقط در حوزه مالی نیست. سرمایه‌گذارها اصطلاحا پول هوشمند به کسبوکارهای نوپا تزریق می‌کنند. شتاب‌دهنده به شریکش کمک می‌کند که پیشرفت کند؛ به او مربی معرفی می‌کند، در شرایط سخت دستش را می‌گیرد و از سرازیری‌های دنیای تجارت عبورش می‌دهد. پیدا کردن شتاب‌دهنده دشوار است و نگه‌داشتن رابطه با آن‌ها دشوارتر. اگر شتاب‌دهنده‌ها و استارتاپ در یک فضا قرار داشته باشند، همه‌چیز در یک وضعیت ایده‌آل قرار می‌گیرد.
ازآنجایی‌که استارت‌آپ‌ها، کسبوکارهای نوپایی هستند با مشکلات زیادی روبرو می‌شوند و اغلب راه و رسم ارتباط با بازرگانان کارکشته را نمی‌دانند و برای شناخت بهتر بازار به کمک نیاز دارند. چند سالی است که شرکت‌های سرمایه‌گذاری با همین هدف به شرکت‌های استارتاپی کمک می‌کنند، در سود و زیان‌شان شریک می‌شوند و آن‌ها را از سقوط نجات می‌دهند.
بااین‌همه اما هنوز یک مشکل وجود دارد؛ تعامل کم صاحبان استارتاپ‌ها با هم و سرمایه‌گذارها که در نهایت باعث مرگ خیلی از آن‌ها می‌شود و ایده‌هایشان را کم‌کم می‌خشکاند. برای رفع این مشکل‌ها ایده‌ای به نام فضاهای کار اشتراکی در دنیا شکل گرفته که بخش زیادی از مشکلات استارت‌آپ‌ها را برطرف می‌کند.
نمونه این فضاهای کار اشتراکی را در پروژه StationF فرانسه یا در جاهایی مثل لیسبون و بیروت با نام کارخانه نوآوری دیده‌ایم. کارخانه‌های نوآوری برای حل چالش‌های پیش روی استارتاپ‌ها بنا نهاده شدند تا با فراهم آوردن محیط مساعد جهت فعالیت، شرایطی را برای در کنار هم قرار گرفتن صاحبان ایده و کسب‌وکار ایجاد کنند. کارخانه نوآوری ضمن در اختیار قرار گرفتن صاحبان ایده و کسب‌وکار، پاسخگوی کلیه نیازهای حوزه کسب‌وکار اعم از مشاوره بازار ، مربی‌گری ، مشاوره محصول، ارزیابی ، جذب سرمایه‌گذار، تبلیغات و…خواهد بود.
تهران با زیرساخت‌ها و امکانات مناسب، برای تبدیل شدن به شهری کاملاً هوشمند، نیازمند محیط و ساختاری جدید داشته که توانایی هماهنگی با سرعت تغییرات فناوری را داشته باشد. استارتاپ‌ها به عنوان یکی از عناصر مهم زیست بوم نوآوری و کارآفرینی همواره به دنبال محیطی پویا، خلاق و یکپارچه برای دسترسی به سرمایه‌های دانشی، نمادین، اجتماعی و اقتصادی برای توسعه و رشد سریع و رسیدن به اهداف خود هستند در شهریور سال ۱۳۹۶ شرکت هم‌آوا با پشتوانه سال‌ها فعالیت شرکت‌های هم‌گروه در این حوزه شامل آواتک، آواگیمز، شزان، زاویه، نوآوردگاه و…، ایده طراحی و ساخت محلی برای تجمیع این زیست‌بوم را آغاز کرد. با جستجوی فضاهای مناسب برای این نوع فعالیت، کارخانه‌ای متروک در نزدیکی میدان آزادی تهران انتخاب و پس از مطالعات لازم، عملیات مرمت آغاز و اولین کارخانه نوآوری در بستر کارخانه الکترودسازی آما که به علت مسائل زیست‌محیطی به خارج از تهران منتقل شده بود، متولد شد. این پروژه، ایران را به‌عنوان پیشرو در طراحی محیط‌های قدیمی و تبدیل آن برای کسبوکارهای جدید و نوآور منظور کرد. کارخانه نوآوری آزادی، بزرگ‌ترین مرکز استقرار استارتاپ‌ها در خاورمیانه و شمال آفریقا در فضایی به مساحت ۱۸ هزار و پانصد مترمربع در غرب پایتخت واقع شده است. موقعیت جغرافیایی ویژه این منطقه و دسترسی‌های مناسب به شبکه حمل‌ونقل عمومی، نزدیکی به دانشگاه صنعتی شریف، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتی امیرکبیر و همچنین مجاورت با فرودگاه مهرآباد و ایستگاه مترو از جمله مزایای این محل محسوب شده و حضور دانشجویان، فارغ‌التحصیلان و نخبگان را در این محل تسهیل می‌کند. کارخانه نوآوری با دارا بودن ۱۰ سوله به مساحت ۱۰ هزار مترمربع و همچنین ۴۵۰۰ مترمربع ساختمان اداری و ایجاد واحدهای خدماتی شامل فضای کاری مشترک، اتاق جلسات متعدد، سالن همایش، باشگاه ورزشی، رستوران و کافی‌شاپ، محلی مناسب برای تمرکز استارتاپهای کشور و شرکت‌های سرمایه‌گذار خطرپذیر است. این کارخانه تا همین چند سال پیش یک کارخانه صنعتی بود. حالا ساختار سخت‌افزاری‌اش حفظ شده است. در این کارخانه، فضای کار اشتراکی (محلی که تمام استارت‌آپ‌ها بتوانند در یک محیط مشترک کار کنند)، فضای کار اختصاصی (محیطی مثل دفتر کار)، امکانات تفریحی، ورزشی و… فراهم شده است. شتاب‌دهنده‌های بزرگ کشور که سرمایه‌گذاران اصلی حوزه استارت‌آپ هستند، در این فضا حضور دارند و امکانات‌شان را در اختیار کسبوکارهای نوپا می‌گذارند. در بخش‌های دیگری از این کارخانه، یک آمفی‌تئاتر برای برگزاری برنامه‌های جمعی مرتبط با استارت‌آپ‌ها اختصاص داده شده است.
همچنین با استقرار تابلوی معاملات بورس در برج نوآوری، امکان ارزش‌گذاری استارتاپ‌ها و ورود به بازار بورس مهیا خواهد شد. سوله‌های این کارخانه نیز با توجه به نیاز مراکز نوآوری مستقر در آن، مورد بازسازی و تغییر قرار گرفت. در تابستان ۹۷ کارخانه نوآوری به پروژه ملی تبدیل و به‌عنوان اولین شعبه پارک فناوری پردیس معرفی شد تا عناصر وجودی این زیست‌بوم به سمت کامل شدن سوق پیدا کند. این اقدام سبب می‌شود تا بخشی از تسهیلات و قوانین حاکم بر پارک‌های فناوری و مناطق آزاد تجاری نیز شامل فعالیت‌های تحقیقاتی استارتاپهای مستقر در کارخانه شود.
