کارآفرین ایرانی: مرتضی سلطانی (گروه زر)
به سراغ مردی می‌رویم که خالق یکی از برندهای معروف ماکارونی به نام زر ماکارون است. البته تولید ماکارونی تنها زمینۀ فعالیت او نیست و فعالیت در بخش‌های قابلِ‌توجهی از صنعت ایران را به خود اختصاص داده است. با هم قصۀ زندگی و دستاوردهای مرتضی سلطانی را می‌شنویم.
کودکی
مرتضی سلطانی در سال ۱۳۴۰ در روستای قاهان از توابع استان قم به دنیا آمد.کودکی مرتضی سلطانی در شرایطی سپری می‌شد که خانواده‌اش در فقر به سر می‌بردند. خانۀ آن‌ها یک اتاق گِلی اجاره‌ای بود که در آن مرتضی به همراه مادر و سه فرزند دیگر در آن زندگی می‌کردند که درآمد اندک آن‌ها از هنر گیوه‌دوزی مادر تأمین می‌شد؛ اما حاصل سوزن زدن‌های او آن‌قدر زیاد نبود که کفاف یک زندگی پنج نفره را بدهد؛ به همین دلیل، سه فرزند دیگر خانواده نیز درس را رها کردند و از همان نوجوانی وارد کار شدند.
یک مادر، یک الگو
مادرش که می‌خواست مرتضی به مدرسه برود با مخالفت شدید پدر مرتضی روبه‌رو شد. در آخر نیز ماجرا به آنجا ختم شد که پدر، مدرسه رفتن فرزندش را به بهانه‌ای برای طلاق دادن همسرش تبدیل کرد. در کمال ناباوری، مادر مرتضی مدرسه رفتن پسرش را انتخاب کرد و مرتضی با دردسرهایی فراتر از حد انتظارش، راهی مدرسه شد؛ اما حتی دفتر و مدادی هم نداشت که بتواند مشق‌هایش را بنویسد. با این وجود، سختی‌ها نتوانستند جلوی ذوق و علاقۀ مرتضی به یاد گرفتن را بگیرند. او با استعدادی که در مدرسه از خودش نشان داد به مادرش ثابت کرد که لیاقت فداکاری او را داشته است.
سلام تهران، سلام فرصت‌های کشف نشده
دیپلم گرفتن مرتضی سلطانی، پایان موقت تحصیلاتش به شمار می‌رفت. چون به علت انقلاب فرهنگی دیگر نتوانست به دانشگاه برود. او قم را به مقصد تهران با آرزوهایی بزرگ و دعای مادرش، ترک کرد. مرتضی به واسطۀ یکی از دوستانش با واژۀ سوله آشنا شد. قبل از انقلاب، ایرانی‌ها و خارجی‌ها در یک کارخانه با هم روی ساخت سوله‌های فلزی کار می‌کردند. دیدار مرتضی از کارخانه سولیران باعث شد تا او برای اولین بار، سوله را ببیند. بعد از این دیدار بود که فهمید ساخت سوله اصلا چیز سختی نیست و تصمیم گرفت که گروهی از افراد حرفه‌ای را دور هم جمع کند و به ساخت سوله مشغول شود.
یک جوان با جسارت یک سوله ساز بی تجربه
مرتضی از سوله‌سازی چیزی نمی‌دانست، چون تا به حال یک سوله هم نساخته بود. از طرفی، کسی هم نبود که به او یاد بدهد. چون تا قبل از انقلاب، ساخت سوله‌ها در انحصار خارجی‌ها بود و با رفتن آن‌ها از ایران، سولۀ جدیدی ساخته نمی‌شد؛ به همین دلیل، او تصمیم گرفت یک آگهی در روزنامه با این محتوا منتشر کند که: «ما برای شما سوله می‌سازیم.» فردای همان روز از طرف تشکیلاتی به نام اتحادیۀ امکان با او تماس گرفتند و از مرتضی دعوت کردند که به دفترشان برود. وقتی آن‌ها فهمیدند که این جوان، هیچ چیزی راجع به سوله‌سازی نمی‌داند، حسابی عصبانی شدند، اما مرتضی آن‌قدر سماجت به خرج داد که بالاخره مدیرعامل آن اتحادیه را راضی کرد تا به او و گروهش، فرصتی برای سوله‌سازی بدهد. تلاش‌های او به بار نشست و توانست موافقت آن‌ها را جلب کند. مرتضی، گروهی از افراد حرفه‌ای را دور هم جمع کرده بود و آن‌ها توانستند یک سولۀ با کیفیت تحویل بدهند. این موفقیت، مسیر را برای قراردادهای بعدی او هموار کرد و توانست در ۲۰ استان کشور، انحصار ساخت سوله‌ها را در دست بگیرد.
ورود به صنعت و آماده‌سازی مواد پایه
ساخت حرفه‌ای و گستردۀ سوله‌ها نتوانست مرتضی را راضی کند؛ به همین دلیل، او کارخانه‌هایی را راه‌اندازی کرد در آن‌ها انواع مواد اولیۀ موردِنیاز برای سوله‌سازی ساخته می‌شدند. مرتضی توانست با وارد کردن کوره‌ها و ماشین‌های موردِنیاز از آلمان، خط تولید جدید خود را با نام صنایع چدن پارس به راه بیندازد. پس از آن یک کارخانۀ تراشکاری و کارخانۀ دیگری با عنوان لوله‌های دقیق کاوه نیز در شهرک صنعتی کاوه احداث کرد.
پکیج زر ماکارون، سلامی تازه نفس در صنایع غذایی
مرتضی بار دیگر دست به کاری تازه زد و تحقیقات خود را در زمینۀ صنایع غذایی آغاز کرد. او متوجه شد نوعی گندم خاص در ایران وجود دارد که آن را با نام گندم دوروم می‌شناسند. در کشورهای خارجی از این نوع گندم برای تهیه آرد سمولینا و تولید ماکارونی استفاده می‌شد؛ اما در ایران، به علت عدم آگاهی، آن را با گندم‌های معمولی ترکیب می‌کردند که به هدر نرود. او بعد از مدتی تصمیم گرفت که در زمینۀ آرد صنعتی و تولید آرد سمولینا مشغول به کار شود. به همین دلیل، زمینی مناسب را در کرج خرید و پس از گرفتن مجوزهای لازم، کارخانه را احداث کرد. پس از راه‌اندازی کارخانه، تمام گندم‌های دوروم را از کشاورزان خرید و برای اولین بار در ایران از آن‌ها برای تهیه آرد سمولینا استفاده کرد. میزان آرد تولیدی زیاد و خریداران آن کم بود؛ به همین دلیل تصمیم گرفت که خودش خط تولید ماکارونی را راه‌اندازی کند و از آرد تولیدی خودش استفاده کند که این آغازی برای زر ماکارون بود. مرتضی سلطانی در این باره می‌گوید: «من توانستم پکیجی را در گروه زر ایجاد کنم که شامل بخش‌های دانشگاه زر (محلی برای آموزش پرسنل) سمولینای زر، آسیاب زر، زر ماکارون، سیلوهای زر، زر پخش و غیره می‌شوند.»
آغاز یک ماجراجویی تازه
یک ذهن پر هیجان، همیشه به دنبال پیدا کردن مسیری است که بتواند تازگی خود را حفظ کند. مرتضی نیز چنین ذهنی داشت. درنتیجه، دوباره دست‌به‌کار شد و تحقیقات خود را آغاز کرد تا بتواند فرصتی تازه برای یک فعالیت متفاوت‌تر پیدا کند. او در میان بررسی‌هایش متوجه شد که سرانۀ مصرف قند و شکر در ایران بسیار بالاست و مردم به قندهایی کم‌خطرتر و طبیعی‌تر مثل فروکتوز دسترسی ندارند. نوشابه‌های صنعتی نیز فقط از شکر در تولید محصولات خود استفاده می‌کردند. سلطانی می‌خواست تغییری بنیادی در این چرخۀ معیوب ایجاد کند. او تصمیم گرفت به سراغ تولید فروکتوز برود و در این زمینۀ شیرین فعالیت کند. برای این کار، به زمین نیاز داشت؛ برای همین، زمینی به متراژ یک میلیون مترمربع را در هشتگرد خرید. مرتضی اولین فرد در ایران بود که طرح‌های فروکتوز و استخراج قند از ذرت را در هشتگرد و با کمک مهندس‌های دانشگاه صنعتی شریف و چند مشاور خارجی شروع و اجرا کرد.
توصیه‌های مرتضی سلطانی برای جوانان:
✔در زندگی، سه چیز دست ما نیست و نباید به خاطرشان افسوس بخوریم. اول، محل تولدمان؛ دوم، چهره و جسممان و سوم، پدر و مادرمان.
✔جسم سالم، علاقه به کاری که انجام می‌دهیم، نگاه مثبت و باور به توانایی‌هایمان، نکته‌های مهمی هستند که من به آن‌ها اعتقاد دارم و می‌دانم که وقتی حرکتی از سوی ما صورت می‌گیرد، خداوند نیز برکت و کمکش را بر ما روانه می‌کند.
✔آدم‌های تنبل، همیشه می‌گویند از فردا شروع می‌کنم؛ آدم‌های معمولی می‌گویند از همین امروز شروع می‌کنم؛ اما آدم‌های عجیب و غریب از دیروز شروع می‌کنند و همیشه از خودشان طلبکار هستند و به خودشان نمرۀ منفی می‌دهند و می‌گویند: «چرا از پریروز شروع نکردی؟»
✔پول با سرمایه فرق می‌کند. من پولدار نیستم، سرمایه‌دار هستم. سرمایۀ من نیز ماشین‌آلاتم، دانشگاهم، دانش فنی‌ام، تکنولوژی‌ام، برندم، کارم، تولیدم و نیروی انسانی‌ام است.
✔متهم کردن این و آن و پیدا کردن کسی که وضع زندگی امروزمان را به گردن او بیندازیم هیچ کمکی به پیشرفت ما نمی‌کند. تنها کار درست، نگاه کردن به داشته‌هایمان و قدم برداشتن در جهتی است که انسان را به آرزوهایش می‌رساند.
خرید نسخه چاپی و الکترونیک مجله فصلنامه ثروت آفرینی
خرید نسخه الکترونیک مجله فصلنامه ثروت آفرینی در فیدیبو
