غول صنعتی خاورميانه
نگاهی به زوايای پيدا و پنهان شهرك صنعتی شمس‌آباد
اگر بخواهيم بدون هيچ مقدمه‌اي سراغ اصل موضوع برويم بايد بيان كنيم كه شهرک‌های صنعتی بستري مناسب برای ایجاد خوشه‌های صنعتی در سیستم اقتصادی کشور ایجاد می‌کنند. زماني كه صنایع همگن و مرتبط در کنار یکدیگر شروع به فعالیت می‌کنند فاصله بین اجزای تولید بسیار کم مي‌شود و زنجیره تولید در بهترین فرم و همچنين با کمترین هزینه شکل خواهد گرفت. نكته ديگر اين است كه شهرک‌های صنعتی نقاط جغرافیایی در اقتصاد کشور هستند که محل تمرکز صنایع مختلف‌اند. این امر امکان نظارت بهتر بر آنها را با هزینه‌های کمتری میسر می‌سازد. از طرف ديگر بايد به اين نكته هم اشاره كرد كه شهرک‌های صنعتی بخش گرداننده اقتصاد هر شهری محسوب می‌شود. به بيان ديگر وجود کارگاه‌ها و کارخانه‌های صنعتی در این شهرک‌ها می‌تواند باعث رونق کسب‌وکار در منطقه شود از طرفی نزدیک بودن شهرک‌های صنعتی به مناطق روستایی می‌تواند تغییراتی را در وضعیت اجتماعی و اقتصادی مردمان آنها ایجاد کند و در توسعه اين روستاها نقش به سزايي داشته باشد.
همچنين ایجاد شهرک‌های صنعتی در نواحی روستایی می‌تواند در تثبیت و نگه داشت جمعیت، تأمین اشتغال و افزایش درآمد برای روستاییان مؤثر باشد. براین اساس در دو دهه اخیر، استقرار صنایع در نواحی روستایی در قالب شهرک‌ها و نواحی صنعتی با هدف دستیابی به توسعه روستایی مورد توجه برنامه‌ریزان قرار گرفته است. بخش قابل‌تأمل اين موضوع مشكلي است كه اين روزها گريبان گير اكثر جوانان كشورمان شده است و آن هم بيكاري است. به بيان ديگر یکی از مشکلاتی که امروز کشور ما با آن دست‌وپنجه نرم می‌کند، موضوع بیکاری جوانان تحصیل کرده و جویای کار است و حل این مسئله به هیچ شکلی جز سرمایه گذاری صنعتی ممکن نیست و چه سرمايه‌گذاري‌اي بهتر از سرمایه‌گذاری در شهرک‌های صنعتي كه پتانسيل اشتغال‌زایی بالايي دارند.
در كنار اين موارد، شهرك‌هاي صنعتي مزاياي زيادي هم براي مشاغلي كه در آنجا مستقر مي‌شوند دارند. مزیت عمده استقرار در شهرک‌های صنعتی علاوه بر تأمین امکانات زیربنایی به شکل مناسب، کامل، توجیه‌پذیر و اقتصادی؛ این زمینه را فراهم می‌سازد تا ضمن حفظ مسائل زیست‌محیطی با تجمیع واحدهای صنعتی در کنار یکدیگر، زمینه ایجاد همکاری‌های جدید را میسر و هم‌افزایی واحدهای صنعتی را بیشتر کند. ضمن آنکه در سال‌‌های اخیر ارائه خدمات فنی و تجاری جدید نظیر ایجاد خوشه‌های صنعتی، آموزش واحدهای صنعتی، تورهای صنعتی و نمایشگاهی، حمایت از حضور در بازارهای صادراتی و… نیز در سطح شهرک‌های صنعتی جزو دستور کار دولت‌ها و نهادهاي تجاري قرار گرفته است.
همچنين شهرک‌های صنعتی در حوزه فنی مانند تأمین زمین، آب، برق، گاز و… در حوزه‌های زیست‌محیطی با ارائه خدمات زیرساختی مانند ایجاد فضای سبز، تصفیه‌خانه فاضلاب، ایجاد امکان راه‌اندازی برخی واحدهای بازیافت پسماندهای تولیدی هر شهرک و… خدمات مناسب را به واحدهای صنعتی ارائه می‌کنند. در نهايت اگر بخواهيم به صورت موردي برخی از مزایا و مشوق‌های سرمایه‌گذاری و استقرار در شهرک‌ها و نواحی صنعتی اشاره کنيم می‌توانیم از:
۱. تهیه زمین مناسب برای اجرای طرح‌های صنعتی در موقعیت ممتاز با توجه به مکان‌یابی و طراحی انجام‌شده مطابق اصول فنی و مهندسی و آخرین روش‌های شهرک‌سازی.
۲. عدم نیاز به کسب مجوز جداگانه از ادارات و سازمان‌های متعدد.
۳. مستثنا بودن از قانون شهرداری‌ها.
۴. صدور رایگان مجوزهای احداث ساختمان و پایان کار در کوتاه‌ترین زمان ممکن.
۵. واگذاری اداره شهرک‌ها و نواحی صنعتی پس از بهره‌برداری به‌هیات‌های امنا متشکل از صاحبان صنایع مستقر.
۶. امکان اجاره و یا خرید سالن‌ها آماده برای تسریع در بهره‌برداری.
۷. کاهش هزینه‌های سرمایه‌ای به دلیل استفاده از خدمات مشترک سازمان‌دهی شده.
۸. امکان استفاده از سرویس رفت‌وآمد مشترک.
۹. امکان دریافت تسهیلات بانکی با ارائه دفترچه تخصیص زمین به عنوان سند ثبتی مورد پذیرش بانک به استناد مصوبه‌هیات وزیران و قانون مصوب مجلس.
۱۰. صدور و اسناد مالکیت تفکیکی رسمی برای واحدهای مستقر با دریافت بهای زمین به قیمت تمام شده پس از احراز شرایط لازم، دریافت تنها بخشی از قیمت تمام شده ایجاد و احداث امکانات زیربنایی و خدمات عمومی تحت عنوان بهای حقوق بهره‌برداری از تأسیسات به صورت نقد و اقساط.
۱۱. امکان تخفیف به متقاضیان دریافت عرصه‌های بزرگ و ناهموار.
۱۲. امکان تخفیف بابت احداث آزمایشگاه و واحدهای تحقیق و توسعه.
۱۳. امکان تخفیف خاص در قیمت حق بهره‌برداری برای نواحی صنعتی روستایی.
۱۴. امکان بهره‌برداری از معافیت‌های مالیاتی مندرج در قانون مالیات‌های مستقیم و قانون رفع موانع تولید.
۱۵. معافیت مالیاتی استقرار در شهرک‌های صنعتی اشاره كنيم.
نگاهی به شهرک صنعتی «شمس‌آباد»
نزدیک به ۲۹ سال پیش در ۴۵ کیلومتری جنوب تهران، جایی درست بعد از خروجی فرودگاه بین‌المللی امام خميني (ره)، پایه‌های احداث یک شهرک صنعتی گذاشته شد که بعدها عنوان «بزرگ‌ترین شهرک صنعتی خاورمیانه» را به خود گرفت. شهرک صنعتی شمس‌آباد، سه هزار هکتار وسعت دارد و گفته می‌شود که تمام زمین‌های آن واگذار شده است. این شهرک به واسطه نزدیکی به سه ابزار حمل‌ونقلی، فرودگاه امام، ایستگاه راه‌آهن و البته شاهراه ترانزیتی (آزادراه تهران-قم)، جزو مهم‌ترین شهرک‌های صنعتی در ایران است. اين شهرک با توجه به وسعت و مساحت سه هزار هکتاری خود همان‌طور كه بيان شد به عنوان بزرگ‌ترین شهرک صنعتی ایران و خاورمیانه محسوب می‌شود و به دلیل هم‌جواری با پایتخت از پتانسیل و ظرفیت‌های ویژه‌ای برخوردار است. همچنين خوب است بدانيد كه این شهرک در سال ۱۳۸۹ به مساحت ۲۸۹۱ هکتار مصوب و ۱۶۵۰ هکتار از اراضی آن عملیاتی شد. در حالی که زمین صنعتی آن ۱۳۰۶ هکتار است، در حال حاضر کلیه زمین‌های صنعتی آن طبق قراردادهای منعقده واگذار شده و تعداد واحدهای صنعتی فعال در این شهرک بالغ بر ۱۴۰۰ واحد صنعتی است.
هدف از راه‌اندازي اين شهرك چه بود؟
هدف اصلی ساخت و راه‌اندازی این شهرک صنعتی استقرار نظام تجاری‌سازی و گسترش کارآفرینی بود که منجر به تولید و افزایش شرکت‌های تولیدی در جامعه و نهادینه‌سازی و کمک به رقابت در عرصه جهانی و کارآمد كردن فرایند تولید، گسترش و بومی‌سازی فناوری‌های نوین و ارتقا در ساختار کسب‌وکار به وسیله تجهیز کارگاه‌ها به فناوری‌های برتر بود؛ اما تحقق اهداف فوق نیاز به کمک مبتنی بر فناوری با تأکید بر تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران خصوصی داشته و دارد.
شهرك شمس‌آباد در چه زمينه‌هایی فعاليت می كند؟
این شهرک با فعالیت‌های تعریف شده در زمینه‌های مختلف تولیدی ازجمله مواد غذایی در سطوح مختلف تولید، فرآوری و بسته‌بندی، صنایع فلزی با تنوع بی‌شماری که دارد بزرگ‌ترین مرکز استقرار کارخانه‌هایي در زمینه تولید سنگ‌های ساختمانی در سطوح مختلف و صادرات عمده به کشورهای جهان و نیز صنایع سلولزی پلاستیک شیمیایی و غیره است. همچنين شرکت‌ها و کارخانه‌های
بسیار معروف ایرانی و بین‌المللی در این شهرک مستقر و مشغول فعالیت هستند. در شهرک صنعتی شمس‌آباد، صنایع شیمیایی و پلاستیک، سلولزی، نساجی و پوشاک، غذایی و آشامیدنی، برق و الکترونیک، فلزی و ماشین‌سازی، کانی غیرفلزی و خدمات به‌عنوان صنایع مجاز این شهرک مشغول به فعالیت هستند. صنایع فلزی و ماشین‌سازی با ۸۵۹ قرارداد واگذاری بیشترین سهم را دارند و به ترتیب کانی غیرفلزی ۴۸۷ قرارداد، شیمیایی و پلاستیک ۴۷۱ قرارداد، غذایی و آشامیدنی ۱۵۷ قرارداد، خدمات ۱۵۵ قرارداد، برق و الکترونیک با ۱۴۰ قرارداد، سلولزی ۷۵ قرارداد و در آخر نساجی و پوشاک ۲۲ قرارداد در این شهرک مشغول به فعاليت هستند. نكته ديگري كه در اين بخش مي‌توان به آن اشاره كرد اين است كه یکی از عمده‌ترین نیازهای فنی کارخانه‌های مستقر در شهرک صنعتی شمس‌آباد خدمات موردنیاز درزمینه تعمیرات ماشین‌آلات و قطعات است که این كار به طور کامل در این شهرک صنعتي قابل‌ارائه است. از شرکت‌های شاخص در این شهرک می‌توان از ونوس شیشه تولیدکننده شیشه‌های هواپیما و ضدگلوله، بلور نوری تازه (تولیدکننده بلور و کریستال)، جهان کریستال (تولیدکننده کریستال)، میراب (شیرآلات صنعتی)، بهشت قندیل (چای دوغزال)، سونی، سان الکترونیک شهیر (صنایع صوتی و تصویری) و همچنین تجهیزات نفت و گاز كه در این مجموعه به صورت تخصصی تولید می‌شوند نام برد. همچنین مطابق آمار، درصد موجودیت هریک از واحدها به تفکیک در بخش برق و الکترونیک ۹۲/۵ درصد، سلولزی ۱۷/۳، شیمیایی ۹۱/۱۹، فلزی ۳۱/۳۶، کانی غیرفلزی ۵۸/۲۰، غذایی ۶۳/۶، نساجی ۹۳/۰ و خدمات ۵۵ /۶ درصد است. لازم به ذكر است كه کلیه شرکت‌های مستقر در این مجموعه به میزان زمینی که در عرصه اختیار دارند سهامدارند، از تعداد ۱۵ میلیون سهم، رقم ۵ میلیون در حال حاضر به ثبت رسیده است.
امکانات زیر بنایی شهرك شمس‌آباد چيست؟
- ۱۰ حلقه چاه آب فعال با دبی ۱۲۰ لیتر بر ثانیه
- برخوردار از ۲ عدد پست ۶۳ کیلوولت برق كه تأمین‌کننده ۱۷۰ مگاوات برق شهرك است
- دارای ۱ ایستگاه C. G. S و ۱۱ ایستگاه تغذیه T.B.S(حجم ۲۵۰۰ مترمکعب گاز از ایستگاه اصلی C.G.S شهرک فراهم می‌شود)
- ۲ مدول تصفیه‌خانه فاضلاب صنعتی با ظرفیت ۲۷۰۰ مترمکعب در روز
- ۱۲۰۰۰ خط تلفن ثابت که ۵۵۰۰ عدد از آن به واحدهای صنعتی واگذارشده است
- برخوردار از خطوط پرسرعت اینترنت Data Line، Wireless، ADSL
- ۱۶۷ هکتار فضای سبز
- ۲ ایستگاه آتش‌نشانی، درمانگاه، مجتمع تجاری، مسجد و بانک
- ساختمان مرکز فناوری و کسب‌وکار با امکان استقرار ۳۲ مشاور
- پد چرخ‌بال برای موارد اورژانس هوایی
- راه دسترسی آسان از طریق اتوبان تهران – قم
- نزدیک به راه‌آهن شهری
مجاورت با فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)
همچنین امکانات تأسیساتی و شهری و شبکه‌های برق و گاز صنعتی به میزان تقاضا و شبکه‌های ارتباطی و فروشگاه‌های خدماتی و تعمیراتی با دانش فنی بروز در شهرك صنعتي مهيا است و همچنین اين شهرك دارای ساختار کنترل و حفظ امنیت و مدیریت شهری با توانمندی عالی و سیستم مدیریت مستقل بدون دخالت شهرداری و دیگر ارگان‌ها است؛ و خبر مهم ديگر اينكه با پشتیبانی دولتی و همکاری بانک‌های مختلف اخذ تسهیلات براي كارگاه‌هاي فعال در اين شهرك مهيا شده است.
ارتباطات تجاری و مشارکت‌های شهرک در عرصه بین‌الملل
با توجه به امکانات زیر بنایی و توانمندی‌های واحدهای صنعتی مستقر در این شهرک زمینه مناسبی برای توسعه صادرات و سرمایه‌گذاری‌های خارجی فراهم شده است. محصولات متنوع در حوزه صنایع خودرو، نفت و گاز و پتروشیمی، فلزی و برق و الکترونیک ازجمله تولیدات واحدهای صنعتی مستقر در این شهرک هستند. نكته قابل‌توجه اين است كه کشورهای آلمان، کانادا، فرانسه، ایتالیا، روسیه، کره جنوبی، ترکیه، افغانستان، کشورهای C.I.S و … دارای تعاملات تجاری با واحدهای صنعتی این شهرک هستند. همچنين همکاری‌های علمی با مراکز علمی و تخصصی سایر کشورها از دیگر مواردی است که در این شهرک جهت انتقال دانش و تکنولوژی انجام می‌شود.
سهم اشتغال آفرينی شهرك شمس‌آباد
در مجموعه شهرک صنعتی شمس‌آباد، تعداد ۳۲ هزار نفر به‌صورت مستقیم ارتزاق می‌کنند و ۷۰ هزار نفر به‌صورت غیرمستقیم (راننده، دفاتر نمایندگی، پیک‌ها و…). روزانه ۲۱ هزار وسیله نقلیه باری و مسافری رفت‌وآمد می‌کنند. بررسی‌ها نشان می‌دهد در شهرک صنعتی شمس‌آباد از حدود ۲۴۰۰ واحد فعال قریب به ۱۴۰۰ واحد با ظرفیت پایین‌تری می‌کنند که برای توسعه ظرفیت تولید به تزریق حدود ۸۰۰ میلیارد تومان سرمایه در گردش نیاز دارند که با تأمین آن برای واحدهای فعال دست‌کم ۱۵۰۰۰ شغل جدید در این شهرک ایجاد می‌شود. ازآنجایی‌که یکی از مهم‌ترین نیازهای شهرک‌های صنعتی که به‌عنوان موتور محرکه در چرخه تولید محسوب می‌شود نیروی انسانی است، لذاباتوجه به نزدیک بودن شهرهای حسن‌آباد، پرند، رباط‌کریم و شهریار و همچنین با در نظر گرفتن سابقه فعالیت مجتمع‌های صنعتی که سابقه نسبتاً طولانی در این شهرک دارند کارگران و متخصصین بسیار زبده و ماهر را درزمینه های مختلف صنعتی و تولیدی آموزش داده که نیازهای فنی کلیه مراکز پژوهشی و صنعتی و تولیدی را تأمین می‌کنند.
مزایای استقرار واحدهای مستقر در شهرک شمس‌آباد
خوب است بدانيد كه شهرک صنعتي شمس‌آباد با ارائه نقشه‌های تائید شده از طرف سازمان نظام‌مهندسی با رعایت کلیه اصول فنی نسبت به نوع کاربری برحسب نیاز هر کارخانه با سازه‌های عمدتاً فلزی و استاندارد و رعایت حریم آتش‌نشانی نسبت به کارخانه‌های هم‌جوار طراحی و اجرا شده که سطح ایمنی کارخانه‌ها را بسیار بالا برده است.
- صدور مجوز ساخت‌وساز بنا همچنین گواهی پایان کار در کوتاه‌ترین زمان ممکن و به‌صورت رایگان
- عدم نیاز به کسب مجوزهای مختلف از ادارات و سازمان‌ها به‌صورت جداگانه
- مستثنا بودن از قانون شهرداری‌ها
- کاهش هزینه‌های سرمایه‌گذاری به دلیل استفاده از خدمات مشترک سازمان‌دهی شده ازجمله راه دسترسی، آب، برق، مخابرات، گاز طبیعی و تصفیه‌خانه مرکزی فاضلاب
- فراهم نمودن امکانات جانبی موردنیاز برای تولید از قبیل بانک، بیمه، درمانگاه، مراکز خدمات فناوری و کسب‌وکار…
- تسریع در احداث واحدهای صنعتی با توجه به آماده بودن امکانات زیر بنایی در شهرک
- تهیه زمین مناسب برای اجرای طرح‌های صنعتی با توجه به مکان‌یابی و طراحی انجام‌شده مطابق با اصول فنی و مهندسی و آخرین روش‌های شهرک‌سازی
- ایجاد شرایط لازم به‌منظور هم‌افزایی صنایع مستقر
- فراهم شدن بستر مناسب برای ایجاد خوشه‌ها و شبکه‌های مرتبط به یک صنعت
- استفاده از خدمات نرم‌افزاری (مشاوره‌ای، مهندسی، مدیریتی و…) مراکز خدمات فناوری کسب‌وکار
- امکان خرید و اجاره کارگاه‌های کوچک و پیش‌ساخته به‌منظور تسریع در بهره‌برداری و اشتغال‌زایی
- امکان اعطای ده درصد تخفیف برای عرصه‌های بزرگ و ناهموار
- معافیت مالیاتی ناشی از فعالیت واحدهای تولیدی
- امکان اعطای مشوقات به شرکت‌های دانش‌بنیان در صورت ارائه پروانه بهره‌برداری پیش از موعد مطابق برنامه زمان‌بندی اجرای طرح
- امکان اعطای تخفیف در صورت پرداخت کل مبلغ قرارداد حق بهره‌برداری
- امکان اعطای تخفیف به میزان ده درصد و افزایش اقساط تا ۴۸ ماه برای شرکت‌های دانش‌بنیان، ایثارگران، نخبگان و مخترعین
چشم انداز
با توجه به استقبال بخش خصوصی از سرمایه‌گذاری در شهرک‌های صنعتی به‌منظور بهره‌گیری حمایت‌های دوطرفه تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان و همچنین برنامه‌های حمایتی که به‌طورجدی در دستور کار سازمان صنایع کوچک و شهرک‌های صنعتی كشورمان قرارگرفته است می‌توان با استفاده از محصولات داخلی و جایگزینی واردات و ایجاد ارزش‌افزوده بیشتر زمینه را جهت بهبود وضعیت اقتصادی جامعه و پیمودن گام‌هایی بلند در راستای تولید ملی فراهم كرد ۰ شهرك صنعتي شمس‌آباد همان‌طور كه گفته شد ازنظر جغرافیایی در موقعیتی بسیار مناسب و قابل‌دسترسی از بزرگراه تهران –قم و جاده ساوه و بزرگراه تهران-ساوه ونیز جاده کمربندی چرمشهر به ورامین و همچنین هم‌جواری با فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (ره) قرار گرفته است که درجهت تسهیل در ترانزیت کالا یکی از مزایای ارزشمند اين شهرك به‌حساب می‌آید. همچنين شهرک‌های صنعتی خصوصا شهرک صنعتی شمس‌آباد بستری مناسب در جهت ایجاد شاخه‌های مختلف صنعت در سیستم تولیدات متنوع و مختلف صنعتی نقشی بس شگرف در جهت شکوفایی اقتصاد کشور ایفا می‌کند. از اهداف معرفی این شهرک ارائه پیشنهاد به اشخاص و شرکت‌های خصوصی جهت راه‌اندازی کسب‌وکارهای تولیدی در زمینه دلخواه به‌عنوان یک مرکز مطمئن جهت سرمایه‌گذاری و رشد کسب‌وکارهای تولیدی مبتنی بر فناوری است.
