فناوری در خدمت گردشگری
برای رهایی از خستگی کار و جدا شدن از شلوغی‌های زندگی، بهترین کار رفتن به یک مسافرت است تا روحیه‌تان شاد شود؛ اما تقریباً هیچ جایی نیست که بروید و در آنجا شاهد حضور فناوری اطلاعات نباشید.
در میان صنایع مختلف، نقش ابزارهای دیجیتال بر صنعت گردشگری بسیار پررنگ است. امروزه افراد با کمک همین ابزارها در هر منطقه‌ای که باشند، می‌توانند طبیعت، آثار باستانی و تاریخی و صنایع‌دستی شهر یا روستای خود را به تمام جهان معرفی کنند. شرکت‌های عرضه‌کنندۀ خدمات آنلاین سفر نیز می‌توانند با کمک ابزارهای دیجیتال، نیازهای کاربران را تجزیه‌وتحلیل کرده و با ارائه اطلاعات مناسب، انجام سفر او را آسان‌تر کنند.
تحول دیجیتال، معجزه‌ای در صنعت گردشگری
گردشگری، یکی از بزرگ‌ترین صنعت‌های دنیاست که برای برخی کشورها به‌عنوان یک ثروت ملی و بزرگ‌ترین منبع درآمد به شمار می‌آید.
بر اساس آمار بانک مرکزی، سهم صنعت گردشگری در ایران در سال ۹۸ معادل ۱۱ میلیارد و ۸۰۰ میلیون دلار بوده که این رقم معادل ۳ درصد از تولید ناخالص داخلی کشور را تشکیل می‌دهد. این در حالی است که سهم صنعت گردشگری در تولید ناخالص داخلی بسیاری از کشورهای همسایۀ ایران که حتی ازنظر آب‌وهوایی یا وجود آثار و ابنیۀ تاریخی همپای ایران نیستند، بیش از ۶ درصد نیز برآورد شده است.
بر اساس آمارهای جهانی، بیش از نیمی از افراد در سراسر جهان ترجیح می‌دهند برنامه‌ریزی سفر خود را به‌صورت آنلاین انجام دهند. این آمار در ایران نیز به حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد می‌رسد که برای یک کشور درحال‌توسعه، رقم امیدوارکننده‌ای است؛ هرچند با توجه به بسترهای موجود، فرصت رشد بیشتری دارد.
شرکت‌های ارائه‌کنندۀ خدمات می‌کوشند با خلق تجربۀ کاربری مناسب، کاربران بیشتری را به استفاده از خدمات آنلاین ترغیب کنند. با توجه به تأثیر مستقیم رشد گردشگری بر توسعۀ اشتغال، ناگفته پیداست که چنین شرکت‌هایی با سهولت امکان سفر و جذب گردشگر داخلی و خارجی بیشتر، تا چه اندازه می‌توانند بر بهبود وضعیت اشتغال مؤثر باشند.
مهم‌ترین فناوران صنعت گردشگری
بر اساس آمار ارائه‌شده از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری، در زنجیرۀ فعالیت شرکت‌های فناورگردشگری، ۱۹ شرکت فناور در حوزۀ حمل‌ونقل و اقامت، ۶ شرکت در حوزۀ اطلاعات گردشگری، ۶ شرکت درزمینۀ خدمات بازدید، ۱۴ شرکت درزمینۀ فروش بلیت تورها و راهنمای سفر و ۱۴ شرکت درزمینۀ خدمات پشتیبان گردشگری، مهم‌ترین شرکت‌های دانش‌بنیان و فناور در حوزۀ گردشگری هستند. این شرکت‌ها همگام با بسیاری از شرکت‌های فناور جهانی در حوزۀ گردشگری در قالب‌های مختلفی مانند پلتفرم اینترنتی، نرم‌افزار موبایل، وب‌سایت، واقعیت مجازی و افزوده، دستیار صوتی، نرم‌افزار تحت وب و چاپ سه‌بعدی خدمات خود را ارائه می‌دهند.
همه‌گیری اینترنت
ضریب نفوذ اینترنت در سال‌های اخیر در همۀ کشورهای دنیا رشد زیادی داشته است. با توجه به آمارهای سال ۲۰۱۷، بیش از ۸۰ درصد افراد در کشورهای توسعه‌یافته و بیش از ۴۰ درصد افراد در کشورهای درحال‌توسعه از اینترنت استفاده می‌کنند. بر اساس آمار وب‌سایت internetworldstats.com ایران در سال ۲۰۰۰ تنها ۲۵۰ هزار کاربر اینترنت داشته که این رقم در سال ۲۰۱۹ به حدود ۶۳ میلیون نفر و رشد ۲۵ هزار درصدی رسیده است.
استفادۀ ۸۰ درصد مردم ایران از خدمات اینترنت، نشان از این دارد که کسب‌وکارهای ایرانی باید با سرعت بیشتری در مسیر تحول دیجیتال گام بردارند.
اشتغال‌زایی
رونق گردشگری به‌طور مستقیم بر رشد اشتغال‌زایی مؤثر است. به گفتۀ کارشناسان اقتصاد، به ازای هر ۵ گردشگر خارجی یک شغل ایجاد می‌شود. درزمینۀ گردشگری داخلی نیز هر ۲۵ گردشگر داخلی یک شغل ایجاد می‌کنند.
کرونا و رکود صنعت گردشگری مدرن
صنعت گردشگری مدرن که به کمک استارتاپ‌ها و شرکت‌های فناور و دانش‌بنیان، امکان تجربه‌های جدیدی را برای انسان فراهم کرده‌اند، تا پیش از شیوع کرونا در سراسر جهان، چشم‌انداز موفقی را پیش روی خود می‌دیدند. وضعیت صنعت گردشگری در جهان را باید به دو قسمت پیش و پس از کرونا تقسیم کرد. به‌جرأت می‌توان گفت این صنعت بیشترین آسیب را از شیوع کرونا متحمل شد و درآمدهای ارزی بسیاری از کشورها را کاهش داد. هرچند در این میان وجود فناوری و تکنولوژی توانسته است اندکی از شدت جراحات وارده به گردشگری بکاهد.
با این تفاسیر به نظر می‌رسد در شرایط کنونی نقش شرکت‌های فناور می‌تواند پررنگ‌تر از گذشته باشد و بخشی (حتی اندک) از آسیب‌های واردشده به صنعت را جبران کند با این تفاوت که باید استراتژی و رویکرد خود را متناسب با شرایط فعلی تغییر دهند.
اگرچه زیان‌های ناشی از ویروس همه‌گیر کرونا استارتاپ‌های حوزۀ گردشگری را بیش از سایر کسب‌وکارهای نوپا متضرر کرده است، اما تجربۀ استارتاپ‌های فوق نشان می‌دهد در صورت مدیریت درست، می‌توان در این دوران سخت نیز پابرجا ماند و کسب‌وکار خود را حفظ کرد.
ظهور استارتاپ‌ها
بیش از یک دهه است که صنعت گردشگری در ایران با دنیای دیجیتال و اینترنت گره خورده است. پیوند این دو باعث شده تا سفر برای گردشگران نسبت به گذشته آسان‌تر شود. تا پیش از ورود فناوری‌های نوین به این حوزۀ ، گردشگران برای سفر و اقامت در شهر یا کشور دیگر، باید مراحل رزرو هتل را از طریق تماس تلفنی یا فاکس پیگیری می‌کردند. پس از اقامت در شهر موردِنظر نیز، برای بازدید از اماکن دیدنی باید با حضور در محل، بلیت تهیه‌کرده و از مکان موردنِظر بازدید می‌کردند. برای تهیۀ غذا، تردد در شهر و استفاده از امکانات تفریحی نیز، امکانات دیجیتالی وجود نداشت و گردشگران معمولاً قادر به استفادۀ بهینه از زمان سفر نبودند؛ اما دنیای دیجیتال یا به مفهوم بهتر، ظهور استارتاپ‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزۀ گردشگری، مسیر طولانی گردشگری را برای علاقه‌مندان به سفر، کوتاه و همواره کرد. حالا دیگر یک گردشگر برای سفر، علاوه بر امکان اطلاع از وضعیت هتل‌ها و اماکن تفریحی و رزرو آنلاین هتل و خرید بلیت اماکن تفریحی و حرکت به سمت مقصد خود، حتی می‌تواند بدون رفتن به نقطه‌ای، از مقصد موردِنظر خود بازدید و به‌صورت مجازی سفر کند.
ایران در سال‌های اخیر رشد خوبی در صنعت گردشگری آنلاین داشته و در حال حاضر شرکت‌های زیادی در این کشور مشغول ارائۀ خدمات آنلاین سفر به افراد هستند. اسنپ تریپ، هتل یار، جاباما، جااینجاس، الی گشت، علی‌بابا، ایران هتل آنلاین و اقامت ۲۴ در حوزۀ گردشگری آنلاین فعالیت خوبی داشته‌اند.
جمع‌بندی
گردشگری الکترونیک به افراد این امکان را می‌دهد پیش از آن‌که سفر خود را آغاز کنند، به‌صورت الکترونیکی و از طریق ابزارهای اینترنتی وارد محل موردنظرشان شوند و با دسترسی به گزارش‌ها، مقالات، کتاب‌ها و… دربارۀ آن مکان، مزایا و معایب این سفر را دریابند و به‌راحتی درموردِ سفر تصمیم‌گیری کنند.
گردشگری الکترونیک را می‌توان حاصل ترکیب دو حوزۀ گردشگری و فناوری اطلاعات دانست و هر دو پدیده از متداول‌ترین نوع فعالیت‌های درآمدزا و مولد فرصت‌های شغلی در جهان امروزی به شمار می‌روند.
گردشگری پیشرفته دیجیتال می‌تواند به بهبود و گسترش کارآفرینی، توانمندسازی جوامع بومی و مدیریت کارآمد منابع موجود منجر شود و کمک کند تا فرصت‌های تازه‌ای برای صنعت گردشگری از طریق هوش مصنوعی، داده‌های وسیع و سکوهای دیجیتالی به وجود بیاید.
