کشاورزی بدون خاک

کشاورزی بدون خاک

هیدروپونیک یا آب‌کشت، یکی از روش های خلاقانه تولید محصولات کشاورزی بدون خاک و سم و با کم ترین نیاز به آب (با استفاده از محلول مغذی) است. در ایران، ده ها گلخانه به این روش راه اندازی شده و هزاران نفر به صورت مستقیم و غیر مستقیم مشغول به کار هستند. با این روش، در هر نقطه ای از ایران می توان هر محصول کشاورزی را بدون توجه به اقلیم و نوع خاک، برداشت کرد. و از هر مکانی برای  تولید محصولات کشاورزی که نیاز روز افزون جمعیت ایران در عصر ۱۴۰۰ است، بهره برد.

هیدروپونیک چیست؟

اصطلاحی در علم باغداری است که به روشی در صنعت کشاورزی مدرن امروز جهان اشاره می کند که گیاه، به جای آنکه مثل روش سنتی همیشگی، در خاک، رشد و نمو پیدا کند، در سیالی از محلول های غذایی قرار می گیرد تا بستر هماهنگی جهت رشد گیاه به صورت هیدروپونیک (HYDROPONIC) فراهم  شود.

در روش های گلخانه ای، کشت به این روش، محبوبیت زیادی پیدا کرده است و در ۳۱ استان کشور نیز، هزاران نفر در این حوزه مشغول به کار هستند. تولید گلخانه ای، نه به فصل ارتباط دارد و نه به تغییرات آب و هوایی. هدر  رفت محصول کم می شود و می توان با استقرار فناوری اثربخش،تولید را ارتقا داد. روش هیدرپونیک مثل هر روش گلخانه ای، دارای معایب و فوایدی است که باید در نظر داشت.

این که آیا هر گیاه یا محصولی را در هر اقلیمی می توان به روش هیدروپونیک تولید کرد، موضوعی است که نیاز به کار مطالعاتی و امکان سنجی دارد. مثلا تولید هیدروپونیک توت فرنگی، گوجه فرنگی، خیار و فلفل و گیاهان برگی مثل کاهو، بازدهی خوبی دارد.

در روش هیدروپونیک ،  آلودگی خاک، مشغله ذهنی گلخانه دار نیست و نیازی به ضد عفونی نخواهد بود. چون آب به صورت چرخشی در حرکت است، در مصرف آب صرفه جویی شده و هزینه تمام شده تولید،‌ کاهش پیدا می کند. این یک فرصت خوب برای استان هایی با بحران کم آبی است.

در این سیستم هیچگونه علف هرزی رشد نمیکند و گیاهان حاصل از این روش معمولا سالم‌تر و زودرس بوده و فضای کمتری را نیز اشغال میکنند

آن چه در  تولید به روش هیدروپونیک اهمیت دارد، لوله کشی به منظور آبرسانی است که همین صرفه جویی در منابع آب، هزینه تمام شده سرمایه گذاری و بازدهی تولید را بالا می برد .

انواع کشت‌های هیدروپونیک 

به طور کلی دو نوع کشت هیدروپونیک درجهان موجود است:
• سیستم باز که در آن محلول غذایی مجدد استفاده ‌نمی‌شود
• سیستم بسته که در این روش محلول غذایی مجدد مورد استفاده قرار می‌گیرد. 
از مزایای استفاده از این روش می‌توان به سهولت عملیات کشاورزی به‌دلیل نبود خاک و علف هرز، حذف آفات به‌واسطه حذف خاک و جلوگیری از هدر رفت آب اشاره کرد؛ چرا که در کشت هیدروپونیک فقط آبی که مورد نیاز گیاه است، استفاده می‌شود. در واقع محلول در یک چرخه قرار می‌گیرد و در آن فقط مواد غذایی کاهش مییابند و آب اضافه می‌شود. لذا آب‌ها هدر نرفته و توسط علف‌های هرز نیز مصرف نمی‌شود.