مروری بر ظرفیت های استان مازندران

مروری بر ظرفیتهای استان مازندران

استان مازندران در شمال كشور جمهوري اسلامي ايران و با وسعتي معادل۴ /۲۳۷۵۶ كيلومتر مربع حدود ۱٫۴۶ درصد از مساحت كشور را در برداشته و هجدهمين استان از اين حيث در كشور محسوب مي گردد .آب و هوای این استان را با توجه به خصوصیات دما و بارش، می توان به دو نوع معتدل دريايی و مرطوب کوهستانی (معتدل و سرد) تقسیم کرد. امتداد كوه های البرز در جنوب، نزديكی به دريا و پوشش گياهی از دلايل اصلی تعديل آب و هوای اين منطقه است . 
از لحاظ طبيعی مازندران به سه قسمت اصلی كوهستانی در جنوب، ميان بند در وسط و جلگه ای در شمال تقسيم مي‌‌شود.شيب ناهمواري های آن از غرب به شرق به موازات دريای خزر است .  استان مازندران علیرغم وجود پتانسیل هاي بالاي اقتصادي داراي نرخ بیکاري ۱۲٫۱ درصد است که در طی ۵ سال اخیرافزایش یافته است. وضعیت و ساختار اقتصادي استان مازندران به ویژه در طی ۱۰ سال گذشته داراي تحولات و تغییرات مشهودي بوده است که مهم ترین آنها در قالب رشد شدید خدمات و زیرساخت هاي مسافرپذیري (ویلاسازي، خدمات رفاهی و …) نمایان شده است. به دلیل ارزش افزوده بالاتر خدمات مسافرپذیري نسبت به سایر فعالیتهاي اقتصادي همچون کشاورزي و تولید صنعتی در استان، جابجایی نیروي کار از سمت کشاورزي و صنعت به سمت خدمات گزارش شده است. در حال حاضر شرایط و ویژگی هاي آب و هوایی ساحلی و کوهپایه هاي جنگلی استان از یک سو و از سوي دیگر فاصله زمانی کوتاه مسیر جاده اي استان هاي پر جمعیتی همچون تهران و خراسان (و بخشی از زائران عبوري استان هاي غرب کشور به سمت مشهد مقدس) منجر به آن شده تا سرریز مسافران به مازندران افزایش یافته و بافت سنتی و کشاورزي استان به منطقه اي مسافرپذیر و ارائه کنندة خدمات به گردشگران تغییر شکل پیدا کند. 

مزیت های منطقه

مزیت های استان مازندران با در نظرگرفتن شرایط و اوضاع اقلیمی و جغرافیایی در ۳ بخش صنعت و معدن، کشاورزی و خدمات به شرح زیر می باشد:

صنعت و معدن

-مزیت نسبی در توسعه فعالیت های معدن مرتبط با سرب و روی، فسفات، ذغال سنگ .

– مزیت نسبی درتولید کلوچه ومربا(تمشک ،بهارنارنج ،بالنگ وشقاقل) آب نارنج ورب نارنج و ترشیجات وکنسرو زیتون شور باداشتن صنایع غذایی و وجود پتانسیل ایجاد صنایع تبدیلی متنوع محصولات کشاورزی وشیلات وآبزی پروری و بسته بندی خاویار و گوشت سفید.

-ایجاد واحدهای تبدیلی خانگی و روستایی که می تواند موجب کارآفرینی و افزایش ارزش افزوده محصولات و مواد خام شود که با توجه به جمعیت گردشگران، امکان ایجاد بازار محلی و از طرف دیگر امکان عرضه به بازار شهرستان های بزرگ را دارا می باشد.

-مزیت نسبی در ایجاد صنایع تبدیلی و تکمیلی دامپروری .

کشاورزی

-مزیت نسبی در تولید محصولات باغی نظیر پرتغال،نارنگی ،هلو ،کیوی،سیب،چای،نارنج.
-آب و هوای مناسب،خاک حاصلخیز امکان ایجاد باغات را فراهم ساخته که دارای بازار مناسب داخلی هستند.

-مزیت نسبی در تولید شلتوک، شبدر، یونجه، ذرت علوفه ای وسایر نباتات علوفه ای، کلزا ، سویا.
-تولید محصولات مورد نیاز صنایع دیگر مانند علوفه دام ها می توان کمکی بزرگ در افزایش تولید و خودکفایی صنایع مربوطه شود.

– مزیت نسبی در دامداری و دامپروری و پرورش دام سبک وسنگین (احداث دامداری های صنعتی تجاری).
-وجود آب، مراتع سر سبز و امکان کشت علوفه و … امکان ایجاد و توسعه صنعت دامی را بیشتر از سایر استان ها فراهم ساخته است.

– مزیت نسبی در پرورش شترمرغ ، بلدرچین، مرغابی و غاز.
گوشت های این پرندگان طرفداران بسیاری در داخل دارد لذا با پرورش گونه های مربوطه که جزء مزیت های منحصر به فرد این استان اند می تواند سودآوری خوبی داشته باشد.

– مزیت نسبی در پرورش زنبور عسل به ویژه درکوهپایه هاودامنه های کوه های البرز میانی.
این کار احتیاج به سرمایه گذاری فقط در قسمت کندوداری و نگهداری زنبوران عسل دارد و باتوجه به نعمت خدادادی این منطقه،تولید عسل طبیعی امکان پذیر است.

– مزیت نسبی در شیلات وصید وصیادی انواع ماهی در نوارساحلی و تولید ماهیان پرورشی وآبزی پروری (مهم ترین قطب های شیلاتی مطرح می باشد و خاویار آن از اهمیت و شهرت جهانی برخوردار است.)

– مزیت نسبی چشمگیر درتولید گل وگیاهان گلخانه ای و درختچه های زینتی.
امکان ایجاد گلخانه های پرورش گیاهان و درختچه ها جهت تامین نیازهای کشور در حوزه ی گل و گیاه ممکن است.

– مزیت در تولید و صادرات قارچ صدفی.
-تولید قارچ نیازمند آب و هوای ویژه است که این استان باتوجه به رطوبت بالا شرایط لازم را دارا می باشد.

– مزیت تولید ابریشم.
-تولید کرم ابریشم توسط واحد های کوچک خانگی امکان پذیر است و پیشنهادی برای بانوان خانه دار چه در محیط روستا و حتی شهری می باشد. 

خدمات

خدمات

وجود پتانسیل و مزیت نسبی در ارائه خدمات مرزی به لحاظ استقرار در کنار دریای خزر و برخورداری از مبادی ورودی و خروجی کالا و مسافر با کشورهای آسیای میانه و اروپا.
ارائه خدمات رفاهی و اقامتی به بازرگانان و دیگر افراد صنایع وابسته به بازرگانی و حمل و نقل ، پیشنهادی جهت کسب سود می باشد.

– مزیت نسبی در فعالیت های مرتبط با گردشگری با وجود جاذبه های طبیعی، تاریخی( با ظرفیت برد ملی و منطقه ای) و پتانسیل توسعه زیرساخت های گردشگری در استان.
این استان مقصد بسیاری از گردشگران از کلان شهرها و استان های کشور است که می توان با استفاده از فرصت بازارهای محلی آن و … به کسب سود پرداخت.

چکیده اطلاعات بخش‌هاي اقتصادي استان مازندران

اقتصادی

سهم بخش‌هاي مختلف اقتصادي استان مازندران از نظر اشتغال به تفکیک هر بخش مطابق با آخرین آمار و اطلاعات به شرح زیر می باشد: 

اشتغال بخش کشاورزي: ۲۷ درصد؛ اشتغال بخش خدمات استان:۵۵ درصد؛ اشتغال بخش صنعت و معدن استان: ۱۸ درصد.

بخش کشاورزي استان مازندران:

استان مازندران از نظر برخورداري از مزیت نسبی کشاورزي رتبه سوم کشور و از نظرتوسعه یافتگی کشاورزي در رتبه دهم کشور قرار دارد. اختلاف فاحش بین مزیت کشاورزي استان و توسعه یافتگی مازندران نشان میدهد که اگرچه مازندران داراي مزیت کشاورزي بالایی است و میتواند قطب اول کشاورزي کشور تبدیل شود ولی در بخش توسعه یافتگی با وضعیت مطلوب خود فاصله زیادي دارد . 
مازندران در تولید برنج، گیلاس، گوجه فرنگی، هلو، شلیل، پرتغال، نارنگی، کیوي، چاي، گوشت قرمز، مرغ، تخم مرغ، شیر،عسل،ماهیان گرم آبی و سرد آبی داراي رتبه کشوري از یک تا ۵ می باشد. در دهه‌هاي گذشته عمده‌ترین تولید کشاورزي مازندران، تولید برنج بوده است اما به علت واردات بی رویه برنج و درپی آن قیمت پائین این محصول در کشور و همچنین هزینه بالاي تولید برنج در داخل به علت سنتی بودن شیوه کشت آن و همچنین وجود مصرف بسیار زیاد آب براي تولید برنج که به صورت غرق آبی صورت می‌گیرد، تغییر الگوي کشت از برنج کاري به سمت باغداري به عنوان یک رویه، به وقوع پیوسته است. 

کشاورزی استان مازندران در بخش محصولات باغبانی

-محصولات باغبانی دارای بیشترین میزان تولید در استان :

پرتقال– نارنگی– کیوی– شلیل– هلو- نارنج – سیب- گیلاس– انار -گوجه

-میزان تولید محصولات باغی و گلخانه‌ای درسال ۹۶ : ۲/۸ میلیون تن 

-کل سطح زیر کاشت محصولات باغبانی درسال ۹۶ : ۱۵۲/۲ هزار هکتار

-عملکرد بخش آبی: ۲۱/۹ تن در هر هکتار

-عملکرد بخش دیم: ۱۴/۴ تن در هر هکتار

کشاورزی استان مازندران در بخش محصولات زراعی

-مساحت اراضی زراعی: ۲۳۰/۶هزار هكتار (۶۳/۹ درصد آبی و ۳۶/۱ درصد دیم)

-سطح زیر کشت محصولات سالانه(شامل كاشت مجدد و كاشت زير درختان) : ۲۴۷/۲هزار هكتار

-رتبه و درصد سهم مساحت اراضی زراعی نسبت به کل کشور: رتبه ۲۸ ام و برابر ۱/۵ درصد

-رتبه و درصد سهم زیر کشت محصولات سالانه نسبت به کل کشور: رتبه ۱۵ ام و برابر ۲/۲ درصد

-رتبه و میزان تولید محصولات زراعی (۱۳۹۷-۱۳۹۶): رتبه ۲۰ ام و برابر ۱/۱ میلیون تن

-سهم تولیدات زراعی استان مازندران از کل کشور ۱/۷۵ درصد است.

-مازندران با تولید متوسط سالیانه ۷۴۲ هزارتن برنج رتبه اول را در کشور دارد.

بخش صنعت و معدن استان مازندران:

مازندران از نظر برخورداري از مزیت نسبی در رتبه ۱۰ و ازنظر توسعه یافتگی صنعتی در رتبه ۱۵ کشور قرار دارد. استان مازندران به دلیل استعدادهاي خود و همچنین وجود قوانین سخت گیرانه زیست محیطی، توسعۀ چندانی در زمینه صنایع نداشته است. بنابراین به نظر می‌رسد که توسعه صنعتی استان را می توان تا رفع نیازمندي‌هاي اساسی صنعتی در داخل استان جدي گرفت. از مهمترین برندهایی صنعتی حال حاضر استان که در حال فعالیت میباشند میتوان به کاله در بخش لبنیات شهرستان آمل وواحد تولید خودرو ایران خودرو در شهرستان بابل اشاره نمود. استان مازندران سهم مهمی در تولید انواع مواد معدنی از جمله: واریزه کوهی، زغالسنگ، سنگ آهک و لاشه،پوکه معدنی، فلورین و باریت، سرب و روي، گچ،سیلیس و سنگ‌هاي تزئینی در کشور دارد. 

 صنایع شاخص استان :

۱- کانی غیر فلزی: سیمان ، آجرماشینی، سفال، ذغال سنگ.

۲- برق و الکترونیک: چراغهای روشنایی، محافظ الکترونیکی، سیم و کابل، دستگاههای جوش

۳- نساجی: ریسندگی و بافندگی ، فرش و موکت، کیسه و گونی

۴- مواد غذایی: فراورده های لبنی، صنایع گوشت و مرغ و ماهی، کنسانتره آبمیوه ، روغن نباتی، …

۵- فلزات اساسی و ماشین آلات: انواع اسکلت فلزی صنعتی و ساختمانی، قطعات خودرو، تجهیزات صنعتی، صنایع کشتی سازی، فولادسازی ، ریخته گری، تجهیزات و ماشین آلات کشاورزی، …

۶- شیمیایی و سلولزی : صنایع چوب  و کاغذ ، لوله و اتصالات، صنایع پلاستیکی، رنگ، فوم و …

-تعداد کل شهرکها و نواحی صنعتی : ۳۷ عدد

-تعداد واحدهای در حال بهره برداری (۱۳۹۸): ۱۱۸۶ واحد

-تعداد طرح‌های در دست اجرا: ۹۵۳ طرح

بخش خدمات استان مازندران:

مازندران از نظر برخورداري از مزیت نسبی دربخش خدمات رتبه ۲ کشور و از نظر توسعه‌ یافتگی در بخش خدمات رتبه ۶ را در کشور دارا میباشد. با توجه به منابع و مزیت هاي طبیعی منطقه و همچنین وجود زیرساخت‌هاي آموزش عالی، مخابرات، حمل و نقل، اتصال به کشورهاي منطقه  دریاي خزر، مازندران را داراي قابلیت فراوان در توسعه بخش خدمات و زیرساختی قرار داده است. استان مازندران به جز در حوزة معامله املاك و برخی حوزه هاي فرعی خدماتی در دیگر زیر بخشهاي خدمات مانند سرگرمی، فناوري اطلاعات و ارتباطات، عمده فروشی وخرده فروشی و حتی رستوران‌داري و هتل‌داري نیز سرانه اشتغالی متناسب با گردشگران ورودي و جمعیت استان ندارد..

مزیت‌های سرمایه‌گذاری در مازندران:

-برخورداري از شرايط مناسب اقليمي و اراضي مستعد و حاصلخيز و آب فراوان برای توسعه توليد محصولات كشاورزي، دام و طیور و شیلات

-استقرار در كنار درياي خزر و برخورداري از مبادي ورودي و خروجي كالا و مسافر با كشورهاي آسياي ميانه و اروپا

-وجود معادن غني (زغال سنگ،پوكه معدني،باريت،گرانيت،فلورين و …)و امكان فرآوري مواد معدني و وجود منابع نفت و گاز

-وجود زيرساخت هاي مناسب توسعه فعاليت هاي صنعتي به ويژه در زمينه صنايع وابسته به كشاورزي

-وجود نيروي انساني متخصص و ماهر

-وجود منطقه ويژه اقتصادي امير آباد بهشهر

رتبه مازندران در زمینه های صنعتی و معدنی

رتبه مازندران

رتبه مازندران در برخی زمینه های صنعتی نسبت به کل کشور

قطب صنعت لبنیات با توان جذب بیش از ۲۰۰۰ تن شیر در روز (بعنوان نمونه واحد کاله که بیش از ۲۰۰۰ نفر پرسنل داشته و ظرفیت شیر آن روزانه ۱۰۰۰ تن است)

-قطب نئوپان و ام دی اف با حدود ۴۵درصد ظرفیت تولید کشور

-رتبه منحصر به فرد در کشور در زمینه کاغذهای فلوتینگ، کاغذ چاپ و تحریر و کاغذ روزنامه

-رتبه چهارم قطعه سازی خودرو در بین استانهای کشور با بیش از ۱۰۰ واحد فعال در این حوزه با سرمایه گذاری  بیش  از  ۸۰۰۰ میلیارد  ریال  در  زمینه  تولید  پمپ  انژکتور،  کمربند ایمنی ، کفپوش خودرو و…..)

رتبه مازندران در برخی زمینه های معدنی نسبت به کل کشور

-رتبه اول از نظر ذخیره فلورین در کشور

-رتبه اول از نظر ذخیره سنگ گرانیت درکشور

-رتبه دوم از نظر ذخیره ذغال سنگ در کشور

-دارای آنومالیهای طلا، مس، تنگستن، باریت، سرب، روی ، بوکسیت و….)

رشته هاي در اولویت توسعه اشتغال در استان مازندران 

اولویت های توسعه اشتغال

منطقه ویژه اقتصادی بندر امیرآباد

بندر امیرآباد

منطقه ویژه اقتصادی بندرامیرآباد بعنوان بزرگترین بندر حاشیه دریای خزر و بندرنسل سوم کشور بوده و می توان آن را یکی از موفق ترین بنادر در جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی دانست . اراضی وسیع پشتیبانی ( ۱۰۶۰ هکتار) بهمراه امکانات زیر بنایی شامل زیر ساخت حمل و نقل مدرن چند وجهی ، ۱۵ اسکله متصل به شبکه ریلی و کامیون جهت ترانزیت و حمل یکسره کالا و همچنین دسترسی آسان به بازار مصرف کشورهای CIS با جمعیت بالغ بر ۳۰۰ میلیون نفر و صرفه اقتصادی ناشی از مزایای قانونی مناطق ویژه اقتصادی و معافیت مالیاتی برارزش افزوده، بستر مناسب و امنی را جهت سرمایه گذاری بخش خصوصی داخلی و خارجی فراهم نموده است .

جمع‌بندی

بر اساس شاخص‌های اقتصادی، وضعیت استان مازندران نسبت به تعداد زیادی از استانهای دیگر در حد مطلوب و متوسط به بالا می باشد. با این حال با توجه به ظرفیت های استان می توان گفت که شاخص ها بیانگر عدم بهره گیری مطلوب از ظرفیتهای استان می باشند . به شکلی که انتظار می رود  این استان سهم بیشتری در تولید ناخالص داخلی کشور داشته باشد. (در حال حاضر تنها ۳/۳۸ درصد است.)

-مسئله مدیریت منابع آب، تخریب منابع، حوادث طبیعی سالیانه و کمبود زیرساخت‌های لازم از مواردی هستند که با وجود مزیتهای بسیار مانع از رشد صنعت و تولید در این استان شده‌اند. با این که استان مازندران از امکان توسعه برخی صنایع نظیر شیلات و گردشگری و توسعه بیشتر صنایع غذایی و تولید برق برخوردار است، این پتانسیل ها تنها به میزان محدودی مورد بهره‌برداری قرار گرفته اند.

-با وجود همه موانعی که اشاره شد، نمی‌توان منکر توانمندی‌ها و منابع این استان شد. در مازندران از نظر تولید محصولات غذایی منحصر به فرد کشاورزی و صادرات آنها پتانسیل ویژه‌ای وجود دارد که در صورت توسعه صنایع بسته‌بندی و صنایع غذایی می‌توان این بخش از اقتصاد استان را توسعه بخشید. همچنین استان مازندران از نظر تنوع اقلیمی و وجود پتانسیل‌های گردشگری در جایگاه خوبی قرار دارد که به نظر می رسد بتوان با تعریف هلدینگهای تخصصی با مشارکت بخش خصوصی به جهش اقتصادی در این استان تحقق بخشید .

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

error: Content is protected !!